Depressie
Twee wegen naar depressie.
En wat is de weg er weer uit?
Ben jij altijd vriendjes met jezelf? En hoe is het met je zelfbeeld gesteld?
Ken jij jezelf goed? Weet jij goed wat je voelt en wat je gevoelens betekenen? Doorleef je ze waar nodig? Corrigeer je ze waar dat constructiever is? Of denk je dat gevoelens uit de blauwe hemel komen vallen? Dat je ze krijgt?
Wat is je eigen verantwoordelijkheid en waar kun je niets aan doen? En hoe ben je op een gezonde manier meester over je gevoelens?
De eerste weg: gestold verdriet
Marije is 32 jaar.
Anderhalf jaar geleden verloor ze haar baan.
Ondanks veel sollicitaties, lukte het haar nog niet een nieuwe baan te krijgen. Als ze een half jaar werkloos is overlijdt haar moeder, met wie ze een goede band heeft, op de leeftijd van 65 jaar. Haar vader is overleden toen ze 6 jaar oud was, dus nu is ze wees. Samen met haar broer regelt ze de begrafenis en neemt ze afscheid van haar moeder. Ze heeft ook met haar broer een goede band en tijdens die hectische week huilden ze af en toe samen.
Daarna gaat het leven en het zoeken naar een baan weer door.
Marije voelt zich steeds vaker zwaar. In het begin voelde ze nog wel eens dat ze nog verdrietig was over het verlies van haar moeder. Ze dacht opeens ook weer vaker aan haar vader. En miste hem. Maar dat zette ze dan vrij snel weer opzij, want haar vader was er nu al zo lang niet meer en huilen over het verlies van haar moeder had ze rondom de begrafenis al gedaan. En je kunt toch niet maar steeds verdrietig blijven.
En ook over het niet hebben van een baan is ze niet sentimenteel. Ze is een sterke vrouw en alle gedachten aan verlies zet ze al snel van zich af, waarna ze weer tot actie over gaat.
De gevoelens van gemis komen steeds minder vaak, maar het gevoel van zwaarte steeds vaker. En hoe vaker ze zich zwaar voelt, hoe minder goed het lukt om te genieten.
Uiteindelijk is ze terecht gekomen in een situatie waarin ze geen verdriet voelt en ook geen echte vreugde. Ze voelt zich vlak en somber. Ze ziet de zin van het leven niet meer en heeft last van sterke gevoelens van zinloosheid.
Wat is er gebeurd?
Kleine verliezen leveren een gevoel van teleurstelling op, grote verliezen leveren een gevoel van verdriet op. Velen van ons hebben geleerd om dat niet te voelen. Dat doen we op vele manier. Door in plaats van verdriet te voelen bijvoorbeeld één van de volgende dingen te doen.
Boos zijn op de toebrenger van dat verdriet.
Slachtoffertranen plengen. Ons zwak en zielig opstellen en op die manier via aandacht of medelijden van anderen genoegdoening proberen te krijgen voor wat ons aangedaan en ontnomen is.
Onszelf gevoelloos maken. Het contact met onze eigen gevoelens verbreken.
Het resultaat is dat we ons verlies niet verwerken. Het resultaat is dat we, doordat we ons afsluiten voor een gedeelte van onze gevoelens (teleurstelling, verdriet) en die niet meer voelen, we ook andere dingen (vreugde, enthousiasme, tevredenheid) op de lange duur niet meer voelen. Het resultaat daarvan is gevoelens van eenzaamheid of somberheid. Alles wordt vlak, lijkt zinloos. Ook wel genoemd: depressie.
Verlies verwerken
Het verlies van een geliefde is pas verwerkt na een rouwproces van twee jaar. Het eerste jaar gaat dat gepaard met veel verdriet. Het tweede jaar doe je het nog eens dunnetjes over. Bijvoorbeeld bij speciale gelegenheden zoals verjaardagen en feestdagen. Pas dan is de wond gesloten en een litteken geworden. Als je dat rouwproces blokkeert en niet rouwt, dan blijf het verdriet bij je. Je draagt het soms jaren bij je. Het legt druk op je mentaal - emotionele systeem, met allerlei klachten als gevolg.
Op fysiek gebied hoofdpijn, stress, maagpijn, nek- en schouderklachten, hoge bloeddruk, noem maar op. Op de lange duur kan dat ziekte tot gevolg hebben.
Op emotioneel gebied een kort lontje, weinig flexibiliteit, spanning, geslotenheid. Daarna het ook niet meer voelen van de fijne dingen zoals vreugde en passie en dus emotionele vlakte. Dan blijft er op de lange duur alleen nog maar somberheid over.
De oplossing is het verdriet alsnog te doorvoelen. Dat lukt niet altijd alleen. Als het verdriet al lang geleden gestold is, dan heb je daar soms hulp bij nodig.
Ook kleinere en kleine verliezen kunnen hetzelfde gevolg hebben. Teleurstelling en verdriet die er wel is niet voelen, heeft altijd als gevolg: spanning en fijne dingen ook minder tot helemaal niet voelen.
Daarom is het gezond om te leren al je verliezen, ook de kleintjes, te verwerken.
Depressie type 1 oplossen
Marije kan haar depressie oplossen, door het niet verwerkte verlies alsnog te verwerken. Dat kan ze doen door al het nog niet doorvoelde verdriet alsnog te doorleven. Rouwen over de verliezen in haar leven. De grote en de kleine, de oude en de recente. En zo stap voor stap de verliezen verwerken. En zodra ze het contact met het verdriet toestaat, wordt ook het contact met plezier, vreugde, liefde en alle andere gevoelens hersteld.
Daarna kan ze een nieuwe depressie voorkómen door gevoelens van teleurstelling en verdriet niet meer te negeren of weg te stoppen, maar te doorleven. Ieder dag. Dat is een vaardigheid waarvan we ons niet vaak niet meer bewust zijn dat we hem hebben of die we niet meer durven aan te spreken. Daar opnieuw contact mee maken levert geweldig veel energie en verlichting op en is een bevrijding.
De tweede weg: gestolde pijn
Frank is 36 jaar.
Frank is een succesvolle man. Hij heeft een goede baan, een leuke vrouw en twee gezonde vrolijke kinderen. Hij is er blij mee. Dat weet hij. Maar hij voelt het vaak niet. In de afgelopen tijd voelt hij steeds vaker eigenlijk helemaal niks. Terwijl hij gek genoeg dan juist ook weer wel iets voelt, en dat is een gevoel van vlakte. En eenzaam voelt hij zich ook regelmatig. Maar blij of opgewekt of teleurgesteld of enthousiast, dat niet meer. Vroeger voelde hij dat allemaal wel. En voelde hij zich ook vaak onzeker. Of ontevreden over zichzelf. En soms ook waardeloos. Hij was succesvol en anderen zagen een gelukkige man. Dat was hij in zekere zin ook, want hij was blij en dankbaar voor wat hij allemaal bereikt had in zijn leven. Maar ook was hij vaak onzeker of voelde hij de pijn van niet goed genoeg zijn. Niet voldoen. Of de angst van een kat in de zak blijken te zijn. Als hij goed presteerde dan ging het nog wel, al lag de angst voor niet goed presteren op de loer. Als hij fouten maakte of dacht dat gedaan te hebben of in een situatie was waarin hij dacht dat anderen kritisch naar hem keken of dat ook echt deden, dan was hij bang en onzeker. Het zweet stond hem soms op de rug. En als hij dacht dat hij niet goed beoordeeld werd, dan voelde hij zich klein of mislukt.
Het leverde hem ook stress en vermoeidheid op. Het leek wel een programmaatje dat in zijn hoofd altijd meedraaide. Een oneindig gevecht van zichzelf moeten bewijzen. Dat hem veel energie kostte en onrustig maakte.
Erkenning en waardering van anderen kon dat tijdelijk oplossen. Maar helaas maar heel tijdelijk. Al snel kwam de twijfel over zichzelf opnieuw.
De oplossing was om zich op andere dingen te focussen. En zichzelf toe te spreken. Wat een onzin om zich zo te voelen. Hij was immers succesvol? Dat vonden anderen tenslotte ook. En zo drukte hij zijn pijnlijke gevoelens weg. Dat lukte steeds beter. Aan de andere kant lukte het steeds minder goed om de fijne dingen in het leven nog te voelen. Om blij te zijn met zijn succes, om te genieten van de kleine dingen van alle dag, om te ervaren waarvoor hij het ook al weer allemaal doet. Om zijn passie te voelen, zijn drive. Langzaam meer zeker begon hij zich vlakker en vlakker te voelen. Bij tijd en wijle ook somber. En inmiddels is hij in de situatie beland dat hij zich vaak depressief voelt.
Wat is er gebeurd?
Franks pijnlijke gevoelens kwamen voort uit zelftwijfel, gebaseerd op een negatief zelfbeeld. Met ons hoofd weten we vaak wel dat het niet waar is dat we een kat in de zak zijn, of onbelangrijk, of een loser, of niet de moeite waard. Maar op gevoelsniveau stappen we toch nog regelmatig in die overtuigingen, met alle pijnlijke gevoelens van dien.
Franks oplossing was: de pijnlijke gevoelens niet voelen. Het resultaat is dat hij ook andere dingen (vreugde, enthousiasme, tevredenheid, genot, passie enzovoorts) op de lange duur niet meer voelde Het resultaat daarvan is gevoelens van eenzaamheid of somberheid. Alles wordt vlak, lijkt zinloos. Ook wel genoemd: depressie.
Zelfbeeld veranderen
Een negatief zelfbeeld is gebaseerd op negatieve overtuiging over wie je bent. Een overtuiging over wie je bent, is niet zomaar een overtuiging. Het is ook niet zo dat elke overtuiging met het woord ‘ben’ er in een ZijnsOvertuiging is. ‘Ik ben een goede docent’ is geen ZijnsOvertuiging. Doceren, les geven, is wat je doet, niet wat je bent. De vraag: ‘Wat ben ik, dat ik een goede docent ben?’ leidt je verder. Het antwoord is bijvoorbeeld: betrokken, analytisch, gedreven. Die drie dingen zijn wél onderdeel van wat je bent. Moeder of vader, is ook niet wat je bent. Dat is niet wat je ten diepste bent. Ook hier leidt de vraag: ‘Wat ben ik, dat ik een goede vader /moeder ben?’ je verder. Het antwoord zou kunnen zijn: empathisch, liefdevol, zorgzaam. Dat zijn dingen die je wél bent.
De ZijnsOvertuigingen spelen een rol op een dieper niveau dan alle andere overtuigingen over jezelf of over de wereld om je heen.
Negatieve ZijnsOvertuigingen zijn niet waar, maar omdat ze een rol spelen op een zo diep niveau, zijn ze geweldig ondermijnend.
Dat effect teniet doen vraagt een andere aanpak dan het veranderen van ‘gewone’ overtuigingen.
Depressie type 2 oplossen
Frank kan zijn depressie oplossen door zich als eerste stap te realiseren dat het niet waar is dat hij niet de moeite waard is, of een kat in de zak, of een loser, of iets anders negatiefs. De tweede stap is dat ook op gevoelsniveau te laten doordringen. Dat vereist veranderingen op het niveau van de ZijnsOvertuigingen. Dat vraagt een andere aanpak dan het veranderen van ‘gewone’ overtuigingen.
Als de ZijnsOvertuigingen op gevoelsniveau vervangen zijn, zal Frank zich vrij kunnen voelen. Hij is dan vrij van de pijn die hij creëerde door zijn negatieve ZijnsOvertuigingen en vrij van de angst voor afkeuring en afwijzing.
Hij zal gaan voelen dat dat wat hij doet, niet is wie hij is. Dat zijn resultaten niet zijn wie hij is. Dat hij goed is zoals hij is en dat geen tegenvallende prestatie of gemaakte fout daar iets aan kan veranderen. Hij kan leren hoe zijn negatieve resultaten te betreuren en hoe hij spijt kan hebben van zijn fouten zonder zich slecht te voelen over wie hij is.
Hij kan leren weer zijn enige allerbeste vriend te zijn. De belangrijkste persoon in zijn leven. Daar opnieuw contact mee maken levert geweldig veel energie op en is een bevrijding. En dan zal hij ook weer vrij zijn om vreugde te voelen over fijne resultaten. En om te genieten van wat het leven hem brengt. En om contact te maken met zijn drive, zijn passie.
Conclusie
Depressie is geen contact meer hebben met je eigen gevoelens. Niet met je vreugde, je liefde, je passie, je zin in het leven, genot, enzovoorts, als gevolg van het je afsluiten voor gevoelens die je liever niet voelt. Oftewel: depressie is gestold verdriet of pijn. Verdriet door verlies, pijn als gevolg van een negatieve ZijnsOvertuiging.
De oplossing is: verlies verwerken, ander zelfbeeld hanteren.
Ben jij altijd vriendjes met jezelf? En hoe is het met je zelfbeeld gesteld?
Ben jij iemand die jezelf goed kent? Weet jij goed wat je voelt en wat je gevoelens betekenen? Doorleef je ze waar nodig? Corrigeer je ze waar dat constructiever is? Of denk je dat gevoelens uit de blauwe hemel komen vallen? Dat je ze krijgt?
Wat is je eigen verantwoordelijkheid en waar kun je niets aan doen? En hoe ben je op een gezonde manier meester over je gevoelens?
Als je antwoorden wilt op die vragen, bekijk dan de Training Persoonlijk Leiderschap of plaats hieronder je reactie.
Reacties
Heb jij ideeen, opmerkingen, vragen of suggesties? Laat een reactie achter, deel je kennis en ervaring en kom nog eens terug om te lezen wat anderen hebben bijgedragen.