Een ontdekkingsreis in communicatie(stijlen)

Een Ontdekkingsreis in Communicatie(stijlen)Goede communicatie is niet altijd vanzelfsprekend
Als je samenwerkt en met andere mensen communiceert dan heb je vast wel gemerkt dat je met de één slechts een half woord nodig hebt en dat je met een ander heel goed moet nadenken over wat en hoe je iets zegt. Met zo iemand heb je zomaar een miscommunicatie. Soms is het zo dat hoezeer je ook je best doen, de gesprekken of samenwerking stroef blijven verlopen. Als dit het geval is heb je soms te maken met iemand die niet lekker in zijn vel zit, maar veel vaker met een verschil in communicatiestijl tussen jou en de ander.

Verschil in Communicatiestijlen
Als je kijkt naar hoe mensen communiceren, dan valt als eerste op dat iedereen het anders doet. Maar al gauw valt het ook op dat de communicatie van sommige mensen veel meer op elkaar lijkt dan die van andere. Als je op die manier kijkt, zie je dat er grofweg vier manieren van communicatie te onderscheiden zijn. Communicatiestijlen worden die genoemd. Binnen de groep van één stijl communiceert iedereen anders, maar er zijn een aantal basis communicatieprincipes voor iedereen hetzelfde. En de mensen in die groep denken meestal dat die basisprincipes voor iedereen gelden en weten dus niet dat dat voor mensen met een andere communicatiestijl anders is. Dat geldt voor alle vier de groepen en zo ontstaan er regelmatig misverstanden. Eerst is dat een beetje jammer of ongemakkelijk, maar als het vaker gebeurt, dan begin je soms toch te denken dat de ander je niet zo respecteert of je dwars wil zitten. Dat is meestal niet waar, want dat gevoel ontstaat door misverstanden. En als dat lang genoeg duurt, vermindert dat het wederzijds respect soms daadwerkelijk.

Verschillende basisprincipes
De verschillen in basisprincipes kunnen per communicatiestijl flink uiteen lopen. Bijvoorbeeld over kritiek geven. In de ene stijl is het een ongeschreven wet dat je kritiek onder vier ogen geeft, voorafgegaan door iets vriendelijks, iets dat de relatie bevestigt. Een compliment bijvoorbeeld. Het geven van kritiek en plein publique wordt als een vijandige daad gezien. In ieder geval ongewenst. 

In een andere communicatiestijl echter, is het helemaal niet erg om dat te doen. Sterker nog, wachten tot je onder vier ogen bent, ontneemt de ander de kans om op tijd te verbeteren en hij zal teleurgesteld zijn als je dat doet. En je kritiek laten voorafgaan door iets vriendelijks of een compliment zal hij zelfs als een belediging ervaren. Je hebt dan in zijn ogen niet eens het respect om hem ronduit te zeggen wat je op zijn gedrag aan te merken hebt of wat hij fout (dat woord is voor hem een normaal dagelijks te gebruiken woord) heeft gedaan.

Vervolgens wordt er vaak gezegd: “Die kan niet tegen kritiek. Nou heb ik hem nog wel eerst een compliment gegeven en nog is hij geïrriteerd.” Terwijl dat nu juist de groep is die het gemakkelijkst tegen kritiek kan, als het maar direct en zonder omwegen of vriendelijke doekjes gebracht wordt. En let op: deze persoon denkt op zijn beurt jou een plezier te doen als hij jou zijn kritiek wel direct en als dat zo uitkomt en plein publique geeft. Daar bedoelt hij niets akeligs of vijandigs mee, dat doet hij om te helpen. Zodat jij het zo snel mogelijk weet en kunt beslissen wat je er mee wilt doen. Dat zou hij zelf namelijk ook het prettigst vinden, als een ander dat bij hem zo zou doen.

Een ander voorbeeld is het geven van complimenten. Voor de één zijn complimenten of waardering een soort levenselixer en mag het vaak en groots, of in iedere geval regelmatig. De ander heeft het liever niet en plein puplique en ook graag klein en bescheiden en slechts af en toe. Die persoon voelt zich hevig opgelaten en in verlegenheid gebracht als je het in een groep doet. En wat blijkt: dat is communicatiestijl-gebonden. Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Maar ook dan kan de kennis van communicatiestijlen je helpen. Want iemand van de stijl bescheiden en onder vier ogen, die het wél goed vindt als je het in de groep doet, zal het niet erg vinden als je het toch onder vier ogen doet. Die mist het publiek niet. Je compliment komt goed over. Dus zolang je het niet weet van iemand, is de kans dat je compliment goed overkomt op een manier die prettig is voor de ontvanger het grootst als je je aanpast aan de communicatiestijl van diegene.

Hokjes of handig instrument?
Voel je al een wat allergische reactie bij jezelf opkomen? Omdat de communicatiestijlen een indeling in hokjes zouden zijn? Dat is in ieder geval niet de bedoeling ervan. De bedoeling is dat je een praktisch instrument in handen hebt om je boodschap te brengen op een manier die maakt dat wat je over wilt brengen ook daadwerkelijk overkomt. Dus om je aan te passen aan degene naar wie je communiceert. Zoals je in de V.S. engels spreekt en geen Nederlands, want dan begrijpen ze je verkeerd. Zo geef je je compliment soms klein en bescheiden en kort en onder vier ogen, want anders doe je de ander geen plezier maar breng je hem in verlegenheid. En soms geef je je compliment in het hele team en met verve. Omdat die andere persoon dat nou juist als waardering ervaart.

Die laatste groep wordt vaak nog wel begrepen. De eerste groep, die van onder vier ogen, niet te vaak en graag bescheiden, die wordt niet zo goed begrepen en geaccepteerd helaas. De beste aanpassing daaraan die wij vaak weten te verzinnen is dat we –en plein publique –  tegen die persoon zeggen: “Je mag best complimenten aannemen hoor! Het zou goed zijn als je dat zou leren!” 
Daarmee zeg je tegen deze persoon dat het niet goed is dat hij niet van grote complimenten met meerdere mensen er bij houdt. Dat is lang niet altijd waar. Vaak is het geen kwestie van onzekerheid, niet kunnen ontvangen, maar een kwestie van communicatiestijl, van smaak dus eigenlijk.
En ook komt daardoor je boodschap, je bedoeling, een compliment geven en dat die persoon dat prettig vindt, niet over. Er ontstaat vooral ongemakkelijkheid bij die persoon. Een volgende keer dat hij de complimentenstortbui ziet aankomen maakt hij zich uit de voeten als dat kan.

Zelfkennis
Als je inzicht krijgt in de verschillende communicatiestijlen leer je ook veel over jezelf. Je ontdekt bijvoorbeeld waarom je steeds tegen dezelfde situaties aanloopt, maar ook hoe anderen jou zien of ervaren. Dat komt doordat je één stijl heel goed ontwikkeld hebt – dat noemen we je voorkeursstijl -  en wellicht een andere ook nog gedeeltelijk, maar twee van de vier amper of niet. Dit weten en begrijpen kan enorm veel helderheid verschaffen, waar je de rest van je leven profijt van kunt hebben.

Resultaten van het in vier stijlen spreken
Een volgende stap is het leren spreken in de stijlen die je minder goed of niet ontwikkeld hebt. Dat levert vanaf stap 1 leuke, mooie en ontroerende resultaten op zoals meer begrip, minder woorden nodig, meer harmonie, betere samenwerking, meer plezier, verbroken relaties die weer helen, klanten die je opeens kunt bereiken, enzovoorts.

Bij Amethist geven we een driedaagse communicatiestijlen training waarin je niet alleen leert herkennen wat de stijl van een ander is, maar waarin je ook leert spreken in de andere stijlen. Tussen de tweede en derde dag zit meestal een week of twee. Op de derde dag vertellen de deelnemers wat hun resultaten zijn geweest van het spreken in de stijl van degene tot wie ze zich richten. Dat is voor de trainer altijd een leuk en voldoening schenkend en leuk moment. Want er worden de prachtigste resultaten gemeld.

Mensen vertellen dat ze meer contact ervaren als ze zich aanpassen aan de stijl van degene met wie ze spreken. Dat ze meer begrip over en weer ervaren. En dat de resultaten van de gesprekken positiever zijn.

Een paar voorbeelden
Ooit zei iemand: “Ik schrijf goede sollicitatiebrieven, want ik word vaak uitgenodigd. Maar ik kom nooit verder dan de eerste ronde. Nu heb ik me aangepast aan de stijlen van degenen met wie ik communiceerde en nu heb ik twee banen tegelijk gekregen. Ik kan kiezen!”

Iemand anders, een verkoper van televisiecommercials vertelde het volgende. “Ik draaide al een half jaar om een klant heen. Hij leek steeds op het punt van kopen, maar hij hapte maar niet toe, terwijl ik merkte dat hij het wel wilde. Ik heb hem nu in zijn eigen communicatiestijl aangesproken en toen was de deal heel snel rond.”

En iemand anders: “Ik heb voor het eerst in tien jaar met mijn zoon gesproken zonder ruzie met hem te krijgen. En ik heb mijn kleinkinderen voor het eerst gezien.”

En ook iemand: “Ik heb al 20 jaar een goede vriend. Ik had helemaal niet de behoefte om mijn communicatie met hem te veranderen. Toch heb ik naar aanleiding van het geleerde in de training een paar kleine dingen veranderd. Het resultaat was verbluffend. Hij heeft me dingen verteld waar hij in die 20 jaar nog nooit over gesproken heeft. Onze relatie heeft zich nog meer verdiept.”

Non-verbale communicatie
Non-verbale communicatie is dat deel van de communicatie dat niet in de woordkeus uitgedrukt wordt. Maar wel door de klank van de stem, het volume van de stem, gebaren, mimiek, de manier van oogcontact maken, al of geen stiltes geven, lichaamshouding, etc.

Er zijn regels over gemaakt. Bijvoorbeeld: met je armen over elkaar zitten is een gesloten houding. Maar wat veel mensen echter niet weten is dat iedere communicatiestijl een andere uiting geeft aan non-verbale communicatie. Het probleem dat zich in de meeste teams en privésituaties voordoet is dat mensen denken dat uitingen van non-verbale communicatie universeel zijn. Dat is niet zo, ze zijn communicatiestijl gebonden.

Zo kan het zijn dat iemand met zijn kin in zijn handen en zijn ogen gericht op het tapijt zit als iemand tot hem spreekt. Ongeïnteresseerd, luidt het oordeel vanuit de wetten van de non verbale communicatie. Dat hoeft helemaal niet waar te zijn. In de ene stijl is deze lichaamshouding een protest of desinteresse, in één van de andere wordt deze houding juist aangenomen als men heel geconcentreerd en geïnteresseerd luistert.

Ook komt het voor dat iemand die absoluut niet stil kan zitten, van de hak op de tak springt, met luide stem spreekt en het oogcontact steeds afwisselt met rondkijken, wordt gezien als niet serieus of onbetrouwbaar. Ook dat hoeft helemaal niet waar te zijn. In de meeste gevallen heb je te maken met iemand van een bepaalde communicatiestijl en is dit zijn natuurlijk manier van communiceren.

Ook hier geldt weer: deze informatie leert je omgekeerd ook hoe je over komt bij iemand die deze kennis niet heeft. En je kunt jezelf en hem een plezier doen door je aan te passen aan zijn stijl, waardoor hij je beter begrijpt en jij beter begrepen wordt.

Wil jij meer leren over de communicatiestijlen? Schrijf je dan in voor de 3-daagse training of voor de 4-daagse training of kom naar één van onze introductieavonden. De training wordt ook incompany gegeven. Stuur voor meer informatie daarover een mail naar info@amethist.nl